İlaç alerjisi nedir? İlaç duyarsızlaştırması nedir?
İlaç alerjisi; bazı bireylerde ilaç kullanımı sonrasında nefeste daralma ve hırıltı, göğüste sıkışma hissi, öksürük, gözlerde kaşıntı, burun ve boğazda kaşıntı, hapşırık, burun tıkanıklığı veya akıntısı, deride kızarıklık ve kaşıntı, dudaklarda ve göz kapaklarında şişme, tansiyon düşüklüğü ve allerjik şok durumları oluşabilir. Bu durumda ‘ilaç allerjisi’nin varlığından bahsedilebilir. İlaç duyarsızlaştırması ise; çok küçük dozlardan başlayarak vücudun ilaca alıştırılası (reaksiyon göstermeme) işlemidir. Bu işlemin sonucunda hastanın belirli bir süre için ilacı kullanabilir duruma gelmesi hedeflenmektedir.
İlaç duyarsızlaştırması ( desensitizasyonu) kimlere yapılır? Ne için yapılır? Faydaları Nelerdir? Hastalığınızın tedavisi için gerekli bir ilaca veya ilaçlara alerji geliştirdiğiniz durumlarda uygulanır. Böyle bir durum varlığında öncelikle alerji yapmaması beklenilen başka bir grup ilaca geçilmesi tercih edilir. Ancak bazı durumlarda alerji yapan ilaçlar dışında alternatif bir ilaç olmayabilir veya alternatif ilaçların etkinliği sizin durumunuzun tedavisi için yetersiz, alternatif ilaca bağlı yan etki ihtimali yüksek veya alternatif ilaç ile tedavi süresi kabul edilebilir düzeyin üzerinde olabilir. Bu tip durumlarda hastalığınızı takip eden doktor alerjiniz olan ilacın kullanımının sağlığınız için hayati önemi olduğuna veya tıbbi olarak gerekli olduğuna karar verir ise alerjiniz olduğu ilaca karşı duyarsızlaştırma işlemi yapılır. Böylelikle tıbbi olarak gerekli görülen ilacın kullanımı sağlanmaya çalışılır. İşlemin başarı şansı hastadan hastaya veya kullanılması gerekli ilacın ne olduğuna göre değişkenlik gösterir. Dolayısı ile her hasta ve ilaç için işlemin başarısızlık şansı, yani ilacın kullanımının sağlanamaması ihtimali vardır.
İlaç duyarsızlaştırması (desensitizasyon) nasıl, kim tarafından, nerede uygulanır?Tahmini süresi nedir?
İşlem iki aşamadan oluşur: 1) İlaca alıştırma aşaması 2) Düzenli ilaç kullanım aşaması Duyarsızlaştırmanın birinci aşaması, mutlaka hastane ortamında, bu işlem konusunda deneyimli hemşire tarafından doktor gözetiminde yakın takip altında yapılmaktadır. Hastanın vital bulguları ve solunum fonksiyon testleri yakın takipte tutulmaktadır. İşlem sırasında bölünmüş dozlarda alerjik olduğunuz ilaç kullanılacaktır. İlaç uygulaması ağıdan, damardan veya kalçadan kas içine veya bunların kombinasyonu şeklinde olabilir. Hangi yöntem ile ilaçların uygulanacağına, hangi doz ile tedavinin başlanılacağına ve devam ettirileceğine, dozlar arasındaki süreye alerji doktorunuz tarafından protokoller çerçevesinde karar verilecektir. İşlemin sonunda ulaşılması hedeflenen ilaç dozu sizin hastalığınızı tedavi etmek için doktorunuz tarafından belirlenmiş ve alerji doktorunuza bildirilmiş olan ilaç dozudur. Bu doza ulaşana kadar kontrollü doz artımları yapılacaktır. Hedef doza ulaşılma süresi alerjik olunan ilacın ne olduğuna, gelişen alerjik reaksiyonun ne olduğuna, hastanın asıl hastalığının ne olduğuna ve işlem sırasında gelişebilecek reaksiyonların şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Bu süre bazı durumlarda 1 gün olabildiği gibi, bazı durumlarda haftalar alabilir. Duyarsızlaştırma işlemi sırasında az veya çok alerjik reaksiyon gelişmesi beklenilmektedir. Bu reaksiyonlar aşağıda ‘gelişebilecek riskler’ bölümünde belirtilmiştir. Gelişen reaksiyonlar ivedilikle uygun ilaçlar ile tedavi edilecektir. İstenilen hedefe ulaşıldıktan sonra duyarsızlaştırma işleminin birinci aşaması bitmiş olacaktır. İkinci aşamada duyarsızlaştırma yapılan ilaca doktorunuzun önerdiği dozlarda ve sürede devam etmeniz gerekmektedir. Bu tedavi yöntemi mevcut ilaca ihtiyacınız olduğu sürece ilacı düzenli almanızı gerektirmektedir. İlaca ara verilmesi hastayı tekrar ilaca duyarlı hale getireceğinden ara verilmesi sonrasında tekrar ilaç kullanımı alerjik reaksiyona yol açacaktır. Bu nedenle doktorunuzun bilgisi olmaksızın bu tedaviyi bırakamaz veya bıraktıktan sonra kendiniz tekrar başlayamazsınız.
İlaç duyarsızlaştırmanın (desensitizasyonun) riskleri nelerdir? Duyarsızlaştırma işlemine bağlı alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bunlar; Burun kaşıntısı, burunda tıkanıklık, hapşırık, geniz akıntısı, gözlerde sulanma, kızarma, kaşıntı, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, vücutta kaşıntı, kızarıklık, döküntü, şişlik, mide bulantısı, kusma, ishal, nadir de olsa yutma güçlüğü, şok benzeri reaksiyonlar ve hatta ölüm görülebilir. İlaca bağlı daha önce geliştirdiğiniz alerjik reaksiyonun bir benzeri oluşabilir.
Hastaya özgü durumlar (varsa);
Duyarsızlaşma tedavisinin alternatifi var mıdır? Uygulanmamasında karşılaşılabilecek durumlar nelerdir?
Bu yöntemin bir alternatifi olmayıp, desensitizasyonu kabul etmemeniz durumunda tedavinize başka ilaçlar ile devam edilecektir. Ancak bu ilaçların yukarıda belirtildiği üzere daha az etkin, daha fazla yan etki potansiyeli olan veya daha uzun süreli kullanım gerektiren ilaçlar olma ihtimali vardır.
Duyarsızlaştırma yapılan kişilerin dikkat etmesi gereken noktalar:
· Desensitizasyon öncesinde, esnasında ve sonrasında doktorunuz tarafından size verilen ilaçları, zamanında ve tam olarak kullanmaya devam etmelisiniz. Doktorunuza danışmadan ilaçlarınızda herhangi bir değişiklik yapmayınız.
· Desensizasyon esnasında gelişen şikayetlerinizi beklemeden işlemi uygulayan ekibe bildiriniz.
· Desensitizasyon öncesinde diğer hastalıklar nedeni ile kullanmakta olduğunuz veya desensitizasyon sonrasında başlanılan yeni ilaçlar ile ilgili doktorunuza eksisiz bilgi veriniz.
· İlaca ara verilmesi hastayı tekrar ilaca duyarlı hale getireceğinden ara verilmesi sonrasında tekrar ilaç kullanımı alerjik reaksiyona yol açacaktır. Bu nedenle doktorunuzun bilgisi olmaksızın bu tedaviyi bırakamaz veya bıraktıktan sonra kendiniz tekrar başlayamazsınız.
Gerektiğinde tıbbi yardıma nasıl ulaşabilirim?
Mesai saatleri içerisinde İmmünoloji ve Allerji Polikliniğine başvurabilirsiniz. Mesai saatleri dışında acil servise başvurulması uygundur.
01 Mart 2024