ESWL (Taş Kırma) Nedir?
Dışardan yüksek enerjili ses dalgaları üretilerek kısa sinyalli yüksek enerjili ses dalgalarının floroskopi ve/veya ultrasonografi yardımıyla vücut dışından taşa odaklanarak taşların kırılması işlemidir. ESWL yöntemi ile ciltten vücuda giren ses dalgaları taşı küçük parçalara ayırır ve bu çok küçük taş parçaları vücudu idrar yolundan terk eder.
Böbrek Taşı Tedavisinde ESWL Avantajları
ESWL, böbrek taşı tedavisi için en sık kullanılan yöntemler arasındadır. Genellikle 2 cm’den küçük böbrek taşları ve 1 cm’e kadar olan üst üreter taşlarında ilk seçenek olarak uygulanabilir.
•Hastaneye yatış gerektirmez.
•Uygun kalitede cihaz ve gereken tıbbi donanım ile gerçekleştirildiği takdirde yüksek başarı oranı elde edilir.
•Dokuyu veya organı kesme, majör yaralama vb. riskleri bulunmamaktadır.
•Tekrarlanabilir bir tedavi yöntemidir.. Genel anestezi gerektirmemektedir.
ESWL Tedavisinin Uygulandığı Durumlar
İşlemin en büyük avantajı anestezi gerektirmemesidir. Bu yüzden anestezi alması sakıncalı hastalara da uygulanabilir.
2 cm’den küçük böbrek taşları ve üst üreter taşlarında (öncelikle 1 cm’e kadar olmakla birlikte 2 cm’e kadar olan taşlarda) özellikle uygulanabilir.
ESWL Tedavisinin Uygulanmadığı Durumlar
Aktif idrar yolu enfeksiyonu olanlar, gebeler, kontrolsüz yüksek tansiyonu olanlar, kan sulandırıcı ilaç kullananlar. Kanama bozukluğu olanlar, kırılan taş parçalarının dökülmesini engelleyecek idrar kanallarında yapısal bir tıkanıklığı olanlar, böbrek kanseri ve böbrek anomalisi olan durumlar, kalpten çıkan büyük damarında (aort) balon veya renal arter gibi şişmesi (anevrizma) olanlarda, aşırı şişmanlarda, aşırı iskelet malformasyonlarında yapılması sakıncalıdır.
Ç
ocuk hastalarda işlem genel anestezi altında uygulanmalı veya Çocuk Uzmanları ve Anestezi Uzmanlarının kontrolü altında sedasyon vererek yapılmalı ve tekrarlayan seanslardan kaçınılmalı, tedavi sonrası yakın takip yapılmalıdır.
ESWL Tedavisinin Başarısını Etkileyen Faktörler
Taşın kimyasal özellikleri, sayısı, lokalizasyonu,sertliği.
Hastaya ait değişkenler. Böbrek ve vücut anatomik özellikleri. Cilt-taş mesafesi.
Kullanılan cihazın özellikleri. Uygulayan kişinin tecrübesi.
Hastanın işlemi yapan ile uyumu.
ESWL Öncesi Hazırlık
İşlem çocuklar dışındaki hastalara genellikle anestezi verilmediği için özel bir hazırlık gerektirmez. Sürekli alınan şeker veya tansiyon ilaçları kullanılmaya devam edilmelidir. Kan sulandırıcı ilaçlar, ilacı başlayan ilgili uzman ile görüşerek ve onayı alınarak işlemden önce belirtilen sürede kesilmelidir. ESWL, genel olarak oldukça iyi tolere edilebilen, hastada ciddi bir ağrıya yol açmayan bir işlemdir. Yine de oluşabilecek ağrıları en aza indirmek ve taş kırmadaki başarıyı artırmak için işlemden 2 saat önce ağrı kesici hap alması sağlanır. Büyük boyutlu taşlarda kırılan taşlar idrar yolunu tıkayabilir, önlemek için işlemden önce double J kateter takılması gerekebilir.
ESWL Tedavisinin Yapılışı ve Süresi
Hastanın hasta kabul bölümünde kayıt işlemlerini yaparken, işlemi gerçekleştirecek doktor ve teknisyen cihazı işleme hazır hale getirirler. Hasta masaya yatırılarak taşın taraf ve yerleşim yerine göre pozisyon verilir. Taş floroskopi veya ultrasonografi ile görüntülenir ve kırmanın başlayacağı noktaya odaklama yapılır. Ardından işlemin yapılacağı vücut bölgesine ultrasonografi jeli sürülür. ESWL işlemi duyulan bir “tık” sesi ile başlar. Bu ses sürekli kısa aralıklarla duyulur ve titreşimi hafifçe hissedilir. İşlem sırasında taşın odak noktası sık sık kontrol edilir ve enerji seviyesi kontrollü olarak artırılır. İşlemde uygulanacak enerji ve atım sayısı, hastanın tolere etmesine, taşın sertliğine, lokalizasyonuna ve işlem esnasında kırılabilirliğine göre düzenlenir. Kayıt ve işlem öncesi hazırlık süreci haricinde ESWL seansı yaklaşık 25-30 dakika sürmektedir.
İşlem sonrası için bilgilendirilen hasta, 5-7 gün sonra ultrasonografi veya röntgen çekilerek poliklinik kontrolü planlanarak taburcu edilir. Fakat bazı taşlar ilk seansta dağılmazlar. O zaman 2 veya 3 seans işlem yapmak gerekir. Böbrekteki taşları hedef alan tedavilerde böbrek ve etrafdaki dokulara zarar verebileceğinden dolayı 6-7 gün ara ile yapılmalıdır.
ESWL İşleminin Riskleri
Renal kolik denilen ciddi böbrek ağrısı, ciltte kızarıklık, üriner enfeksiyon, idrarda kanama yer almaktadır. Özellikle böbreğin alt odacığındaki taş parçaları dışarı atılamayıp orada kalmaktadır. Bu küçük fragmanlar taş oluşumu için zemin hazırlar ve küçük parçalar büyüyebilir. Taşlar dökülürken hastada ağrı ve idrar yolunda (üreter) boylu boyunca dizilir ve idrar yolunu tıkar. Bu tıkanıklığa bağlı olarak enfeksiyon tablosu oluşarak ciddi böbrek iltihabı oluşabilmektedir.
Taş kırma işlemi sırasında ciltten taşa iletilen şok ses dalgaları böbrek ve çevre dokulara da zarar verebilir. Böbrek çevresinde kan birikmesi gibi yan etkiler oluşabilir. Böbrekte hafiften ciddi kanamaya varan yan etkileri olabilir, İdrardan kan gelebilir. Böbrek fonksiyonunu etkileyerek hipertansiyona yol açabilir, bu genelde geç dönemde ortaya çıkar. Nadiren mide bağırsak yaralanması olabilir. Kalp hastalarında kalp ritim problemlerine sebep olabilir.
ESWL Yapılan Hastalar Nelere Dikkat Etmeli
Hastaların ses dalgalarıyla taş tedavisi sonrası kırılan taş parçalarını rahat dökebilmesi için bol su tüketmesi gerekir, günlük su tüketimi en az 2 litre olmalıdır. İşlem sonrası hareket artırılmalı, spor ve yürüyüşler kırılan partiküllerin dökülmesine yardımcı olacaktır. İşlem sonrası 1 hafta içerisinde mutlaka kontrol yapılmalı, dökülmeyen taş parçaları varsa bunlar için takip, seans tekrarı, gerekirse ameliyat yapılmalıdır. Dökülmeyen ve böbrek çıkışında tıkanıklık yapan taşlar tedavi edilmezse böbrek kaybı ve ciddi enfeksiyonlara yol açabilmektedir. İşlem sonrası böbrekte kanama, enfeksiyon, kalp ritmi bozuklukları açısından dikkatli olunmalıdır. Ateş, halsizlik, karın bölgesinde veya işlem yerinde morarma ve şişlik, şiddetli ağrı, idrardan bol kan gelmesi gibi şikayetler olursa mutlaka doktoruyla iletişime geçmelidir.
12 Kasım 2025