Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Akciğer Nakli Merkezi, ülkemizde aktif akciğer naklinin yapıldığı Sağlık Bakanlığınca ruhsatlanmış üç merkezden biridir. Akciğer nakli hastalarının takip ve tedavisinin yapıldığı müstakil Kalp-Akciğer Nakli Servisi (24 yataklı) ve Kalp-Akciğer Nakli Yoğun Bakımı (15 yataklı) birimlerini bünyesinde barındıran tek merkezdir. Akciğer nakli merkezi olarak müstakil servis ve yoğun bakımı olması yaptığımız bu zor ve komplike işin güvenliğini ve kalitesini artırmıştır. Hastanemiz ülkemizde dört organ naklinin yapıldığı iki hastaneden biridir. Merkezimiz ilk akciğer naklini yaptığı 2013 yılından itibaren kesintisiz bir şekilde yüksek başarı oranı ile faaliyetlerine devam etmiştir.
İletişim:
Merkezimiz Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Kalp-Damar kulesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. B1 kat, E2 bloğunda Göğüs Cerrahisi poliklinik alanında, Akciğer Nakli Polikliniği ve Organ nakli koordinatörlüğü bulunmaktadır.
Organ Nakli Koordinatörlüğü: 0 312 5526000 (santral), 221503 (dahili) numaradan ulaşılabilir.
Akciğer Yetmezliği Nedir?
Tüm ilaçlar ve cerrahi tedaviye rağmen hastaların solunum sıkıntısı çekmesi ve oksijen bağımlı hale geldiği durumlar için akciğer yetmezliği tabiri kullanılır. Akciğerin özgün hastalıkları olan kanser gibi kötü huylu ve KOAH gibi birçok iyi huylu hastalık bu duruma neden olabilir. Akciğer dışı nedenlerden en sık karşılaştığımız solunum sıkıntısı yatan durum kalp yetmezliğidir. Bunun dışında sinir-kas hastalıkları (ALS gibi), akciğer damarlarına pıhtı atması ve birçok bağ dokusu hastalığında da solunum sıkıntısı görülebilir.
Akciğer Nakli Nedir?
Diğer (Kalp, Karaciğer, Böbrek, Pankreas v.b) organ yetmezliklerinde olduğu gibi akciğer yetmezliğinde de akciğer nakli yapılmaktadır. Tüm ilaç ve cerrahi tedaviye rağmen hastaların oksijen bağımlı hale geldiği ve ciddi solunum sıkıntısı çektiği akciğer yetmezliği durumlarında yapılan, dünyada kabul görmüş nihai cerrahi tedavi yöntemidir. Yetmezlikte olan akciğerlerin cerrahi olarak çıkarılması ve ardından sağlıklı akciğerlerin alıcıya nakledilmesi işlemidir. Yalnızca akciğerin iyi huylu hastalıklarının neden olduğu akciğer yetmezliği durumlarında yapılır. Kanser nedenli akciğer yetmezliği durumlarında akciğer nakli yapılmaz. Akciğer dışı hastalıkların sebep olduğu (Romatolojik hastalıklar vb) solunum yetmezliği durumlarında akciğer nakli tercih edilmez, ancak hasta özelinde değerlendirilmelidir.
Akciğer Nakli Hangi Hastalıklarda Yapılır?
Tüm dünyada ve ülkemizde en sık akciğer nakli nedeni KOAH’dır. İkinci en sık neden İnterstisyel Akciğer Hastalıkları (Akciğer Fibrozisi-Sertleşmesi)’dır. Kistik Fibrozis, Bronşiektazi, Büllöz Akciğer, İdiopatik Pulmoner Arteriyel Hipertansiyon, Silikozis ve akciğeri yetmezliğe götüren yüzlerce iyi huylu hastalık akciğer nakli için adaydır. İnterstisyel Akciğer Hastalıkları başlığı altında onlarca hastalık tanımlanmıştır. Bu grup hastalıkların nedeni tam belli olmamakla beraber, mesleki maruziyet, sigara, evcil hayvan beslenmesi, kullanılan ilaçlar gibi birçok neden suçlanmaktadır.
Ankara Şehir Hastanesi’nde çocuk olgulara akciğer nakli yapılmaktadır. Çocuk olgularda ülkemizde ve dünyada en sık akciğer nakli nedeni Kistik Fibrozis hastalığıdır. Hastanemiz bünyesinde yer alan Çocuk Hastalıkları Hastanesi, tüm yan dallarda hizmet vermektedir.
Akciğer Nakli Kimlere Yapılmaz?
Akciğer nakli; tüm organ nakilleri içindeki en zor, en komplike nakil olup, Sağlık Bakanlığı’nın tanımladığı binlerce işlem içinde en büyük cerrahi uygulamalardan biri olarak kabul edilmiştir. Böylesine büyük cerrahi işlem, ileri yaş hastalar için ciddi risk teşkil etmektedir. Merkezimizde 65 yaş ve üstü hastalara akciğer nakli yapmıyoruz. Akciğer kanseri veya diğer organ kanseri olan durumlarda, ikincil organ yetmezliği olan (kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği vb) durumlar, aktif viral, mantar veya bakteriyel enfeksiyonu olan durumlar da (HIV, Hepatit B, C, Tüberküloz, Dirençli mikrobik üremeler) akciğer nakli yapılmaz. Kanama-Pıhtılaşma bozukluğu, daha önceden bir akciğerin alındığı hastalar, yapılan anjioda coroner arter hastalığı olan ve obez kişilerde (BMI>35) akciğer nakli yapılmaz. Bu durumların dışında detaylı tıbbi incelemeler sonucunda ortaya çıkan birçok tıbbi neden akciğer nakline engel olabilmektedir.
Akciğer Nakli için Nasıl Başvuru Yapabilirim, Süreç Nasıl İşliyor?
Solunum sıkıntısı yaşayan, oksijen bağımlı hale gelmiş, bu duruma iyi huylu bir akciğer hastalığı neden olmuş 65 yaş altındaki hastalarımız, bulunduğu ildeki Göğüs Hastalıkları Uzmanı veya Göğüs Cerrahisi Uzmanlarına müracaat ederek, ben nakil olabilir miyim? diye görüşleri alınmalıdır. Sonrasında bir akciğer nakli merkezine müracaat etmeleri gerekmektedir. Biz merkezimizde; ilk muayenede bir red nedeni yok ise, akciğer nakli adayı olan hastalarımız bir hafta kadar kliniğimizde yatırarak tetkiklerini yapmaktayız. Yapılan bu tetkiklerde akciğer nakli için engel bir durum olup olmadığı ve risk faktörleri nedir? sorularına cevap aramaktayız. Daha sonra tüm tetkikleri içeren dosya Akciğer Nakli Konseyi’nde tartışılmakta ve hasta uygun ise Akciğer Nakli Bekleme Listesine alınmaktadır.
İlk muayeneye gelen hastalarımız gelirken yanlarında durumunu aydınlatıcı bir dosya ile gelmeleri hem kendisinin hem de bizlerin işini kolaylaştıracaktır. Daha önce yapılmış tomografi CD’leri, Solunum Fonksiyon Testleri (üfleme testleri), hastane yatış çıkış epikrizleri, kalp EKO raporu, varsa anjio raporu, akciğer biyopsi raporu ile gelinmesi ilk muayenede fikir edinmek açısından önemlidir.
Bekleme Listesi Nedir ve Ülkemizde Bekleme Süresi ne kadardır?
Akciğer Nakli Konseyi’nde, yapılan tetkiklerde akciğer nakline engel bir durum olmadığı tespit edilen hastalarımız, Sağlık Bakanlığı Organ Nakli Bekleme Listesine kaydolmaktadırlar. Bu aşamadan sonra uygun organ çıkması için bekleme süresi başlamış olacaktır. Bu süre hastanın kan grubu, alıcı-donör arasındaki akciğer hacmi (boyutu), aciliyet durumuna göre değişim göstermektedir. Bu süre bazen ayları bazen yılları bulabilmektedir. Ülkemizdeki donör azlığı nedeniyle bekleme süresi ülkemizde uzundur. Covid-19 pandemisi bu sürenin uzamasına ayrıca neden olmuştur. Bekleme süresinin uzun olması nedeniyle, hastalarımızın akciğer nakli merkezlerine erken müracaatları doğru karar olacaktır.
Akciğer, tüm organ nakilleri içinde soğuk iskemi süresi (organın donörden çıkarıldıktan sonra alıcıya nakledilmesi için geçen süre) en kısa olan organdır. Bekleme listesine kaydolmuş hastalar, organ çıktıktan sonra en kısa sürede (en geç 1 saat içinde) hastanemize gelmek zorundadır. Bu nedenle bekleme listesine girmiş Ankara dışında yaşayan hastalarımızın Ankara’ya yerleşmeleri gerekmektedir.
Donör Akciğer (Uygun Organ) Nedir, Nasıl Temin Edilir?
Tüm dünyada ve ülkemizde organ nakillerinde canlıdan vericili ve kadaverik (beyin ölümü gerçekleşmiş hastaların organları) vericili donör kullanılmaktadır. Karaciğer ve böbrek nakillerinde canlıdan vericili nakiller mümkün ve ülkemizde sıklıkla yapılmaktadır. Ancak akciğer ve kalp nakilleri kadaverik donör ile yapılmaktadır. Akciğer naklinin kadaverik donör bağımlı olması, yıllık yapılan akciğer nakli sayısını azaltmaktadır. Sağlık Bakanlığı tarafından donör sunulduktan sonra öncelikle kan grubu uyumu aranmakta ardından sunulan akciğer ile alıcı arasındaki akciğerin boyut uyumu aranmaktadır. Bunun dışında birçok kriter organ kabulünde rol oynamaktadır.
Canlı vericili akciğer nakli donör kıtlığının hat safhada olduğu bazı ülkelerde sıklıkla yapılmaktadır. Bu anlamda merkezimiz canlıdan vericili akciğer nakline başlama için alt yapı sürecini tamamlamış ve en kısa sürede bu uygulamayı başlatma çabası içindedir.
Ameliyat Süreci ve Yoğun Bakım
Akciğer nakli; çift taraflı ve tek taraflı akciğer nakli şeklide uygulanmaktadır. Sıklıkla yaptığımız ve istediğimiz uygulama çift taraflı akciğer naklidir. Önce bir tarafın nakli yapıldıktan sonra diğer tarafa geçilir ve bu şekilde çift akciğer nakli yapılmış olur. Tıbbi nedenlerden dolayı tek akciğer nakli yaptığımız durumlarda olmaktadır. Akciğer nakli ameliyatı ortalama 12-18 saat sürmektedir. Akciğer nakli yapılması esnasında hastanın oksijen ihtiyacını karşılamak için kalp-akciğer pompa cihazı (ECMO) kullanılmaktadır. Ameliyat bittikten sonra yoğun bakıma alınmakta ve sonrasında hastamız ortalama 24-48 saat uyutulmaktadır. Yeni nakledilen akciğerin uyum sürecine göre bu süre bazen uzayabilir. Ortalama yoğun bakım kalış süreci 10 gün olmaktadır.
Hastanede Kalış Süresi ve Takip
Ortalama hastanede kalış süresi (ameliyat gününden itibaren) 30 gün kadardır. Bu süre içinde ameliyat ve iyileşme sürecine dair, akciğerin uyum sürecine ait birçok problem, kullanılacak ilaçlar ve eğitim süreci, rehabilitasyon, enfeksiyonlar gibi birçok konuda mücadele verilmektedir. Akciğer nakli olmuş tüm hastalarımız nakil olduğu merkezle asla bağını koparmamalı ve rutin takiplerini aksatmamalıdır. Nakledilen akciğerin her zaman red olma ihtimali vardır bu nedenle bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılmaktadır, bu ilaçlar ömür boyu kullanılması ve kan düzeyinin düzenli kontrolü gerekmektedir. Nakledilen akciğerin reddi ile ilgili düzenli kontrollerin yapılması gereklidir.
Akciğerler; nakil yapılan organlar içinde soluk borusu ile dış ortama açık tek organdır, bu da enfeksiyonlara açık olduğu anlamına gelir. Bu nedenledir ki nakil olmuş hastalar ömür boyu hijyen ve enfeksiyondan koruyucu tedbirlere (maske gibi) azami dikkat etmeleri gerekmektedir.
Resim-1,2: Çıkarılmış son dönem akciğerler ve nakledilmek üzere hazırlanmış donör akciğerleri
27 Mart 2023