Tıbbi Patoloji Nedir?
Tıbbi patoloji, tıbbi bir uzmanlık alanıdır ve hastalık süreçlerini inceleyen, hastalıkların doğasını ve nedenlerini araştıran, klinik ve cerrahi bulgularla beraber analiz ve sentez yaparak sonuç veren bir bilimdir.
Çeşitli hastalıkların oluşumu, gelişimi ve sonuçlarını araştırır. Yaralanma, nekroz (hücre veya doku ölümü), inflamasyon, yara iyileşme süreci ve neoplazi (anormal ve kontrolsüz hücre artışı/tümör) gibi birçok nedenle ortaya çıkan hastalıklar karşısında hücre, doku ve organ düzeylerindeki değişiklikler üzerine çalışmalar yürütülür.
Sonuçlar raporlanır.
Patoloji raporlarının içeriği, tanı koymanın yanı sıra hastalıkların oluşumuna dair öngörü sağladığından, klinik açıdan hastalığın gidişatının tahmini veya hastalık önleyici bir niteliğe de sahiptir.
Tıbbi Patolojide Neler İncelenir?
Tıbbi patoloji biriminde yürütülen incelemeler; vücut sıvıları-sürüntüleri, hastadan girişimsel/cerrahi yöntemlerle alınan doku örnekleri/organları veya otopsi esnasında alınan hücre, doku ya da organlar üzerinde gerçekleştirilir. Patolojik incelemeler hastalıkların kesin tanısı, tedavisi ve geleceğinin belirlenmesinde etkendir.
Tıbbi Patoloji Ne Yapar?
Tıbbi patoloji, sitolojik yöntemlerle elde edilen hücrelerin, biyopsi / cerrahi ile alınan doku örneklerinin/organların makroskopi (göz ile inceleme ve parçalara ayırarak ileri incelemeler için örnek alma) ve mikroskopi (mikroskop ile hücresel veya moleküler boyutta incelenmesi) vasıtasıyla analizi, ayrıca klinik ve cerrahi bilgilerin sentez edilmesiyle sonuç verir. Bunlar yapılırken patoloji doktorları tarafından gözlemleme ve cerrahi teknikler, patoloji tekniker/teknisyenleri tarafından laboratuvar cihazları eşliğinde yürütülen aşamalar ile yine patoloji doktorlarının mikroskobik incelemelerini içeren nispeten uzun bir süre gerekir.
Deneyimli ve uzman patologlar tarafından elde edilen ve raporlanan sonuçlar, klinik süreçlerin yönetilmesine olanak verir. Mikroskopta gözlemlenen hücresel yapılar, numunenin kanserli veya iyi huylu olduğuna dair değerlendirmeye olanak tanır. Kanser gibi hastalıkların erken teşhisine olanak sağlar. Tedavi sürecinin planlanmasında önemli bir katkıda bulunur. Moleküler patoloji dahil yapılan tüm incelemeler tedaviyi ve hastalıkla ilgili beklentinin ne olabileceğine dair tahmini yönlendirir.
İmmünohistokimyasal ve moleküler tetkikler ile yapılan ileri patoloji incelemeleri, hem hastalığın ayırıcı tanısının yapılmasında, hem de kansere özgül tedavisinde, hastanın genetik yapısına bağlı olarak tedaviye vereceği yanıtın öngörülmesinde ve bu sayede tedavi sürecinin bireye uygun şekilde planlanmasında yardımcıdır.
Biyopsi Nedir ve Nasıl Alınır?
Hekimler, hasta muayenesi veya gerçekleştirilen tetkikler esnasında sıra dışı herhangi bir lezyona (normalden farklı bir oluşuma) rastlayabilir. Vücuttaki organ veya sistemlerin fonksiyonel ya da yapısal bozukluklarına işaret edebilecek olan bu anormal dokuların hücresel düzeyde incelenmesi için örnek alınması gerekir. Biyopsi adı verilen bu doku örnekleri; deri, organlar veya vücudun diğer herhangi bir yapısından alınabilir. İşlem lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir.
Biyopsi türleri şunlardır:
İnsizyonel biyopsi: Oluşan bir lezyonun cerrahi olarak bir kısmının çıkarılmasıdır.
Eksizyonel biyopsi: Cerrahi olarak lezyonun tamamının çıkarılmasıdır.
Punch biyopsi: Endoskopik aletler ile iç organlardan ya da özel aletler ile ciltten doku örneklerinin alınmasıdır.
İğne biyopsisi: Ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ya da manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme sistemleri eşliğinde genellikle iç organlardan, bazen de vücut yüzeyinden özel iğneler kullanılarak, bu iğnenin içindeki boşluğa doku örneği alınmasıdır.Alınan doku örnekleri ya rutin patoloji laboratuvar işlemine tabi tutulur ya da cerrahi müdahale esnasında yapılacak operasyonun tipinin belirlenmesi amacıyla frozen işlemi yapılır.
Biyopsi Kesin Sonuç Verir mi?
Şüpheli dokulardan alınan örnekler, daha detaylı bir inceleme ile kesin tanı konması amacıyla patoloji laboratuvarına gönderilir. Yapılan histopatolojik veya moleküler incelemelerle anormal hücreler saptanarak, yansıttıkları spesifik hastalık durumları tespit edilir. Halihazırda teşhis konulmuş bir hasta için istenilen patolojik incelemede ise hastalığın şiddeti, evresi ve seyri belirlenebilir. Bu sayede hastalığın geleceği açısından yanıt alınabilecek tedavi seçenekleri değerlendirilerek etkili tedavi uygulanabilir. Biyopsi yöntemi iyi ya da kötü huylu tümörler, inflamasyon, otoimmünite gibi birçok hastalığa tanı konulmasında etkilidir.
Biyopsi Sonucu Kaç Günde Çıkar?
Alınan doku örnekleri laboratuvarda patoloji doktorları tarafından incelenir. Patoloji raporunun oluşturulması için gereken süre, alınan örneğe ve hastalık durumuna göre değişkenlik gösterir.
Genellikle biyopsi örneğinin laboratuvara ulaşmasını takiben ortalama bir hafta içerisinde raporlama yapılır. Ancak bazı durumlarda ileri tetkikler ve ek uzman görüşü alınması gerekebilir. Bu tür vakalarda raporlanma süreci uzayabilir.
İncelemeler sonucunda patoloji doktoru tarafından oluşturulan rapor, patolojik inceleme isteminde bulunan hekimin erişimine sunulur. Hasta, ilgili hekime başvuru yaparak sonucunu öğrenebilir. Biyopsi sonucuna göre tedavi süreci etkin bir şekilde planlanır.
Bölümde Tanısı Konulan ve Tedavisi Yapılan Hastalıklar:
İnsanlarda meydana gelen tüm hastalıklar patolojinin çalışma alanına girer. Bu hastalıkların büyük bir kısmının tanısı ve tedavisinin yönlendirilmesi patoloji bilimi tarafından yapılabilir.
Bölümde Yapılan Özellikli İşlemler:
Tıbbi patoloji birimi kadrosunda yer alan patoloji doktorları, çeşitli hastalıklar üzerinde uzmanlaşmıştır. Tanı koymada kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
Cerrahi Patoloji
Cerrahi patoloji kapsamında yapılan incelemeler, dokuların çıplak gözle ve mikroskop altında değerlendirilmesini içerir. Hastada şüpheli bölgeden alınan küçük doku örnekleri, kanser tanısı için alınan kor biyopsisi veya tümörlerin, gereği halinde organla birlikte çıkarıldığı operasyonlarda alınan dokular patologlar tarafından incelenir.
Patoloji laboratuvarlarına gelen doku/organ önce makroskopik olarak değerlendirilir; boyutu, görüntüsü belirlenir. Büyük doku örneği ya da organ rezeksiyonu ise parçalara ayrılarak örnekler alınır. Alınan doku örnekleri çeşitli çözeltilerle muamele edilerek parafin bloklara gömülür ya da taze doku halinde frozen işlemine alınır. Mikroskobik kesitler yapılır. H-E (hematoksilen-eozin) boyanır ve ışık mikroskobik olarak değerlendirilir. Gerek duyulursa özel histokimyasal, immunohistokimyasal ve/veya immunofloresan boyamalar yapılır. En sonunda da patoloji raporu hazırlanır.
Adli Patoloji
Patologlar, ölüm sonrası cesedin bütününün ve organlar ile dokuların incelenmesinde de görev alır. Yüksek uzmanlık gerektiren otopsi işlemi, ölüm şeklinin ve sebebinin belirlenmesine yönelik gerçekleştirilir. Bireyin ölmeden önceki sağlık durumunun belirlenmesi, tıbbi tanı ve tedavi süreçlerinin uygunluğunun değerlendirilmesi ve ölüm öncesi ile ölüm anında gerçekleşen yaralanmaların tespit edilmesine yönelik tıbbi prosedürler yürütülür.
Sitopatoloji
Sitopatoloji araştırmaları, hastalıkların hücresel düzeyde incelenerek tanı konulması amacıyla yapılır. Genellikle kanserin öncüllerini belirleme, kanser teşhisi koyma ve diğer inflamatuvar durumların tespitinde başvurulan bir inceleme yöntemidir. Yapılan incelemeler, sürüntü/fırçalama ile elde edilmiş, ince iğne aspirasyonu ile alınmış hücreler veya kendiliğinden dökülen serbest hücreler üzerinden gerçekleştirilir.
Moleküler Patoloji
Moleküler patolojide, tümörlerin sınıflandırılması ve tanısına yönelik moleküler ve genetik yaklaşımlar üzerinden çalışmalar yürütülür. Organ, doku ve vücut sıvılarının uzmanlar tarafından moleküler düzeyde incelenmesiyle hastalık tanısı konur. En küçük tümörlerin dahi tespit edilmesine olanak tanıyan bu araştırmalar, bireylerde belli kanserlerin gelişme ihtimalinin belirlenmesinde de etkilidir. Bireylerden alınan numuneler aracılığıyla özgül tanımlayıcı mutasyonların ve uygun tedavinin belirlenmesinde hekimler için yol göstericidir.
Bölüm Adresi ve Dahili Numara:
Erişkin acil altında B1 katında laboratuvarların bulunduğu alandadır.