Uygun antibiyotik seçeneği ile ilaç yükleme testi nedir?
Antibiyotiklere ve bazen de diğer ilaçlara allerji tanımlayan olgularda–allerjileri olan ilaç dışında- kullanabilecekleri güvenilir bir antibiyotik bulmak için yapılan bir testtir. Allerji ve Klinik İmmünoloji uzmanı tarafından karar verilmesi ve uygulanması gereklidir.
Kimlere, ne amaçla uygulanır?
Antibiyotikler, vücudumuzda çeşitli mikropların yol açtığı hastalıkların tedavisinde kullanılan bir grup ilaçtır. Bu nedenle doktorlar tarafından gerekli durumlarda sık olarak reçete edilirler. Bazı kişilerde çeşitli antibiyotiklerin kullanımı ile nefeste daralma ve hırıltı, göğüste sıkışma hissi, öksürük, gözlerde kaşıntı, burun ve boğazda kaşıntı, hapşırık, burun tıkanıklığı veya akıntısı, deride kızarıklık ve kaşıntı, dudaklarda ve göz kapaklarında şişme, tansiyon düşüklüğü ve allerjik şok gibi allerjik durumlar oluşabilmektedir. En sık allerji yapan antibiyotikler penisilinler, semisentetik penisilinler ve sefalosporinler olmakla birlikte bütün antibiyotiklerin alerji yapma riski vardır.
Antibiyotikler ile veya bazen diğer ilaçlar ile de yukarıda bahsedilen allerjik belirtilerden herhangi biri oluyorsa doktorunuz ihtiyaçlarınız doğrultusunda size etkili ve güvenilir bir antibiyotik bulmak amacı ile bu testleri yapacaktır. Bu ilaçlar ile de düşük oranda da olsa allerjik durum gelişme olasılığı olduğu için mutlaka test yapılması gereklidir. Asla şifaen tavsiye edilmez.
Testler hangi ilaçlar ile yapılır?
Doktorunuz tarafından size allerjik olduğunuz antibiyotiğin dışında bir antibiyotik ile test yapılacaktır. Bu ilacın seçiminde sizin geçmişteki ilaç alerjisi öykünüz (hangi grup antibiyotik ile alerji olduğunuz gibi), ilacın bir doktor tarafından önerilmesi, ilacın etkinliği, allerjiye yol açma sıklığı, etkilediği mikroplar gibi faktörler rol oynayacaktır. Standart tek bir antibiyotik seçimi yoktur. Farklı uygulamalar söz konusudur.
1. Diğer bir doktor tarafından özel bir antibiyotik önerilmezse ve allerjiniz yoksa “makrolid” veya “kinolon”grubu antibiyotiklerden biri ile size test yapılacaktır. Bu ilaçlar, allerjiye neden olma olasılıkları az olması ve degeniş bir enfeksiyon gubunu tedavi edebildikleri için tercih edilmektedirler. Ancak bu ilaçlara alerjiniz olduğu biliniyor veya şüpheleniliyor ise alternatif bir gruptan ilaç seçimi yapılacaktır.
2. Ancak diğer bir hekim mikrobik bir durumun tedavisi için özel bir antibiyotik önermişse ve bu ilaç daha önceden allerji bildirdiğiniz ilaç grubundan değilse bu ilaçlar ile testiniz yapılacaktır.
3. Allerjik olduğunuz ilacın adını bilmiyorsanız ve doktorunuza anlattığınız alerji öyküsüne veya kayıtlarınıza alerjik olduğunuz ilaç grubu tespit edilemiyor ise doktorunuz sizi en sık alerjiye neden olan antibiyotiklerin penisilin grubu olması nedeni ile penisilin alerjik kabul ederek, buna göre test ilacını belirleme yoluna gidebilir.
Kontrol maddesi olarak ilaç görünümünde olup sadece laktoz (şeker) içeren bir madde kullanılacaktır. Gerçekte ilaç olmayan bu ürünü vererek sizde “ilaç alıyor olma” kaygısının oluşturabileceği durumları gözlemek istiyoruz ve bu da gerçek ilaç testinde daha güvenilir sonuç elde etmemizi sağlayacaktır.
Hazırlık aşamasında neler yapılır?
Testleri etkileyecek ilaçları, bildirilen süreler öncesinde kullanmamalısınız. (bu ilaçların isimleri ve testten ne kadar süre önce kullanılmaması gerektiğini bildiren liste ektedir). Ayrıca listede yer almasa da başka nedenlerle kullandığınız ilaçları (bitkisel ürünler dahil) varsa, doktorunuza söylemelisiniz.
Test günü kahvaltı sonrası gelmeniz istenmektedir. Her test günü önce muayeneniz yapılacak ve nabız, kan basıncı ölçümleriniz alınacaktır. Ayrıca nefes gücünüzü ölçen ve “spirometre” adı verilen bir cihaz yardımı ile hava yollarınızın mevcut durumu değerlendirilecektir. Testte FEV1 (tüm gücünüzle nefes verdiğinizde 1. saniyede dışarı atılan hava) adı verilen ölçüm takip edilecektir. Bu nedenle test öncesi bu ölçümün değerinin bilinmesi istenmektedir. Bu değerdeki belli derecenin üstünde düşmeler hava yollarınızın daraldığını gösterir.
Eğer bu değeriniz test için yeterli görülür ve muayene bulgularınız normal ise teste başlanır.
Test nasıl uygulanır, kim tarafından, nerede uygulanır ve ne kadar sürer?
Hastane koşullarında, doktor gözetiminde, hemşire tarafından yapılacaktır. Testiniz; ağızdan hap veya şurup olarak, ile kas veya damar içine ya da cilt altına iğne uygulaması şeklinde olabilir. Testinizin uygulama şekli ise test edilecek ilacın özelliğine göre doktorunuz tarafından belirlenecektir. Testinize daha önceden belirlenmiş şemalar (protokoller) dahilinde düşük dozlardan başlanacaktır. Daha sonra doktorunuz tarafından belirlenen bir zaman sonrasında başlangıçta yapılan ölçümleriniz ve muayeneniz tekrarlanacak ve herhangi bir sorun yoksa doz yükseltilecektir. Bu şekilde belirli aralıklarla doz yükseltilmesi yapılacaktır.
Testinizin süresi de amaca ve uygulama yöntemine göre değişecektir.
İlaç testiniz hap yutturularak yapılacaksa en az 2 farklı günde gerçekleşecektir. Ancak test edilecek ilaç uzun zaman aralıklarında verilecekse test çok daha uzun süre alabilir. Testlerde farklı günlerde hem gerçek ilaç hem de ilaç içermeyen ancak ilaç görünümünde olan bir ürün hastaya verilir. Her iki ürün de aynı şekilde uygulanır. Test edilecek ilaç sayısı 1’den fazla ise, her bir ilaç için en az 1 test günü daha gerekli olacaktır.
Yapılacak testler birkaç saat sürebileceği gibi amaca göre birkaç gün-hafta da sürebilir. Test protokolüne doktorunuz testin amacına göre karar vermektedir.
Test nasıl sonlandırılır?
En üst doza sorunsuz ulaşıldığında ya da herhangi bir dozda istenmeyen bir durum oluştuğunda testiniz sonlandırılacaktır. Test sonrasında 24 saat süre ile (bazen daha uzun süre) allerjik belirtiler yönünden izleneceksiniz.
Test sonuçları nasıl değerlendirilir?
Genel olarak ilaç alımından 24 saat sonra (veya hedeflenen zaman dilimi sonrasında) halen herhangi bir allerjik belirtiniz (yukarıdaki açıklamaya bakınız) olmamışsa “test negatif” kabul edilecek ve test edilen ilaç kullanmanız için reçete edilecektir.
Eğer herhangi bir dozda allerji belirtileri (yukarıdaki açıklamaya bakınız) meydana gelirse “test pozitif” kabul edilecek ve bu ilacı da kullanmamanız söylenecektir.
Test sırasında ortaya çıkabilecek istenmeyen durumlar nelerdir?
Genel olarak 2 tip durum ortaya çıkabilir.
1. Kullanılan ilacın şekli ile ilgili durumlar: İlacın damar veya kas içine ve cilt altına uygulanması şeklinde yapılan ilaç testlerinde enjeksiyon yerinde ağrı, kızarma olabilir.
2. İlaç ile ilişkili istenmeyen durumlar: İlaç yükleme testlerinde genel olarak nefesinizde daralma ve hırıltı, göğsünüzde sıkışma hissi, öksürük, gözlerinizde, burun ve boğazınızda kaşıntı, hapşırık, burun tıkanıklığı veya akıntısı, derinizde kızarıklık ve kaşıntı, dudaklarınızda ve göz kapaklarınızda şişme, tansiyon düşüklüğü ve allerjik şok gibi allerjik durumlardan en az biri olabilir.
Ancak bu allerjilerin ortaya çıkma riski testin yapılma nedeni ile çok ilişkilidir. Bu test size “uygun bir ilaç seçeneği bulma” amacı ile yapılacağından ve testlerde allerjik olduğu düşünülen ilaca yapısal olarak benzemeyen ilaç grubu tercih edileceğinden allerjik durum gelişme olasılığı çok daha düşüktür.
Bu durumların tedavisinde kullanılacak ilaç ve tıbbi malzemeler merkezimizde mevcut olup, gerekli tıbbi uygulamalar hemen yapılacaktır. Gerekli görüldüğünde bir süre hastanede gözlem altında tutulabilirsiniz.
Testin hastaya sağlayacağı faydalar nelerdir?
Test sonucu negatif çıktığı takdirde size kullanabileceğiniz bir antibiyotik belirlenmiş olacaktır. Bu da ileri dönemde karşılaşabileceğiniz çeşitli mikrobik hastalıkların tedavisi için size güvenilir bir seçenek sağlayacaktır.
Testin alternatifi olan bir durum var mıdır?
Bu testi yaptırmak istemediğiniz takdirde doktorunuz ile konuşarak ileri dönemde antibiyotik ihtiyacınız olduğunda ne yapacağınızı sormalısınız. Test için önerilen yukarıda bahsedilen hiçbir ilaç –az oranda da olsa allerji riski taşıdığı için- test yapılmaksızın şifaen önerilmeyecektir.
26 Ekim 2022