GIDA ALERJİSİ NEDİR?
Gıdaya bağlı alerji gelişimi çocuklarda %8, erişkinde ise %2 oranında görülür. Gıda alerjisinde kişinin vücudu sıradan zararsız gıdalara karşı beklenilmedik alerjik bir reaksiyon oluşturur. Diğer alerjik hastalıklarda olduğu gibi bu reaksiyondan sıklıkla bağışıklık sistemimizin oluşturduğu IgE antikoru sorumludur. Bu antikor daha önce aynı gıdayı sorunsuz olarak yediğimiz dönemde vücut tarafından üretilir ve tekrar aynı gıdanın, çok az miktarda dahi, tüketimi ile alerji ortaya çıkar. Gıda alerjisi çok belirgin olan hastalarda gıdanın pişirildiği ortamda bulunmak veya o gıdaya temas etmişi çatalı kullanmak ile dahi reaksiyon oluşabilir.
Gıda alerjisi sıklıkla ailesel özellik gösterir.
‘Gıda intoleransı (gıda tahamülsüzlüğü)’ bir çok kez gıda alerjisi ile karışır. Alerjik bir durum değildir, bağışıklık sistemi ile ilişkisizdir. Örneğin bazı kişilerin süt içtiklerinde karın ağrıları olabilir. Bu durum kişinin süt şekerini (laktozu) bir enzim eksikliği nedeni ile sindirilememesinden kaynaklanmaktadır. Bu durumun gıda alerjisinden ayırt edilmesi önemlidir.
Gıda alerjisi en sık inek sütü, yumurta, yer fıtığı, tahıl, soya, balık, kabuklu deniz ürün ve çerezler ile ortaya çıkar.
Yapısal olarak benzerliği olan (aynı aileden gelen gıdalar) gıdalardan her hangi biri ile reaksiyonu olan kişilerde benzer gıdayı almak da reaksiyon oluşmasına neden olabilir.
Gıda Alerjisi Semptomları
En sık görülen alerjik cilt reaksiyonu ürtikerdir (kaşıntılı, deriden kabarık, plak tarzında kaşıntılı lezyonlar). Ancak alerjik egzema veya anjiyoödem (şişlik) gibi farklı cilt reaksiyonları da gelişebilir. Bunun dışında nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, ağı içinde kaşıntı, şişlik, kızarıklık, karın ağrısı, karın krampları, bulantı, kusma, ishal, yutma güçlüğü, bağazda tıkanıklık, çarpıntı, tansiyon düşüklüğü, bilinç bulanıklığı ve hatta ölüm dahi gelişebilir. Bu şikayetlerden her hangi biri oluşan hastanın derhal en yakın acil servise başvurması gerekir. Acil müdahale sonrasında hastaların alerji doktoru tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
Alerji doktorları, gıda alerjisi tanısı koyarken öncelikle hastanın hikayesini ayrıntılı olarak değerlendirirler. (Hangi gıdalar, ne sıklıkla, oluşan semptomlar ve şiddeti, vs) Daha sonra alerji deri testi veya kanda gıda alerjisi tarama yöntemleri ile hangi gıdaya alerji olduğu bulunmaya çalışılır. Hastanın günlük tutması (günlük hayatta yediği gıdaları ve yedikten sonra bir sorun olup olmadığını yazması) şüpheli gıdaları tespitte yararlı olacaktır. Eğer gıda alerjisi şüphesi ortadan kalkmadı ise veya doktorun gerek görmesi halinde gıdanın kendi ile alerji testi uygulanması veya hastaya çok küçük dozlardan başlayarak, kademeli artışlar ile, gıdanın klinikte yedirilmesi (gıda provokasyon testi) işlemi gerçekleştirilebilir. Ancak bu işlem ancak özel merkezlerde eğitimli personel tarafından doktor kontrolünde gerçekleştirilebilir.
Gıdada alerjisinin tedavisinde, alerjik gıdadan uzak durulması şarttır. Bu nedenle tüm gıdaların içeriğinin kontrol edilmesi (restoranlarda içeriğin sorulması ve personelin uyarılması, hazır gıdaların içeriğinin okunması, vs) önemlidir. Alerjik gıdaların bulaştığı kapların kullanımı ve hatta gıdanın koklanmasının dahi reaksiyona yol açabileceği unutulmamalıdır. Duyarlılığı fazla olan hastalara doktor tarafından reaksiyon anında kendi kendine yapabileceği ve içerisine bu tip reaksiyonlarda hayat kurtarıcı olabilecek bir ilacı barındıran otomatik bir iğne (adrenalin oto enjektörü) reçetelenebilir. (Bu iğne eczanelerde satılmayıp, yalnız kurul raporu ve ilgili hekimin reçetesi ile Eczacılar Birliği tarafından temin edilmektedir.)
02 Haziran 2022